Στο 2024 θα μπορούσαμε με ασφάλεια να δώσουμε τον τίτλο της ξηροθερμικής εσοδείας. Αυτό που την χαρακτήρισε ήταν, κατ’ αρχάς, η πρωτοφανής ανομβρία και η ζέστη, που ήρθαν να προστεθούν στο 2023, που ήταν, ήδη, ένα έτος με σχετικά περιορισμένες βροχοπτώσεις. Tα χιόνια του ήπιου χειμώνα 2023-2024 ήταν λιγοστά έως ανύπαρκτα, γεγονός που οδήγησε σε λιγότερα υδατικά αποθέματα, ενώ και το κρύο πολλές φορές δεν ήταν επαρκές, με αποτέλεσμα πολλά αμπέλια να μην πέσουν σε ικανό προς ξεκούραση λήθαργο. Οι θερμοκρασίες της άνοιξης διατηρήθηκαν σταθερά σε ψηλά επίπεδα και παρότι το καλοκαίρι, ουσιαστικά, δεν είχε καύσωνες, ο Ιούλιος ήταν πολύ θερμός και, μάλιστα, με διάρκεια.

Χωρίς αμφιβολία, χαρακτηριστικό του 2024 ήταν η πρωιμότητα του τρύγου κατά δύο με τρεις εβδομάδες, ανάλογα και με την περιοχή, αλλά και η μικρή διάρκειά του, αφού η ωρίμαση ήρθε για πολλές ποικιλίες απότομα, κάποτε ξαφνικά και σε πολλές περιπτώσεις επιτακτικά (οφελημένες ήταν, σαφώς, οι πιο όψιμες ποικιλίες, που ευνοήθηκαν και από τον κατά κάτι λιγότερο πρώιμο τρύγο τους). Η βιασύνη του σταφυλιού να ωριμάσει ήταν κάτι που οι παραγωγοί δεν είχαν ξαναδεί στο παρελθόν και ούτε καν διατηρούσαν ως ανάμνηση, προφορική ή καταγεγραμμένη. Υπεύθυνες ήταν, τι άλλο, οι καιρικές συνθήκες: η απουσία χαμηλών θερμοκρασιών το χειμώνα, η ανομβρία και οι μικρές διαφορές θερμοκρασίας ημέρας-νύχτας το καλοκαίρι (παρότι όσες και όπου εμφανίστηκαν, επηρέασαν θετικά ή αναχαίτισαν σε ένα βαθμό την κατάσταση). Όλα αυτά οδήγησαν στην πρωτοφανή επιτάχυνση της ωρίμασης του καρπού.

Έτσι, το 2024 έδωσε στο σύνολό του πολύ λιγότερο σταφύλι από το μέσο όρο παραγωγής ανά περιοχή, με σημαντικό αντιστάθμισμα την εξαιρετική έως και άριστη υγεία του καρπού στον τερματισμό του αγώνα, δηλαδή τον τρύγο. Αυτό ήταν και το κυρίαρχο στοιχείο στα σχόλια που μας έδωσαν οινοπαραγωγοί ανά την Ελλάδα: η ανακούφιση σχετικά με τις μυκητολογικές ασθένειες, που τόσο τους είχαν ταλανίσει την προηγούμενη χρονιά. Εάν μπορεί ένα καλλιεργητικό έτος να χαρακτηριστεί ξεκούραστο όσον αφορά την αγωνία της αντιμετώπισης τέτοιων ασθενειών και γενικότερα ασθενειών της αμπέλου, αυτό ήταν το 2024. Επιπλέον, οι βιολογικές καλλιέργειες αμπελώνων, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες στις πιέσεις των μυκήτων και με λιγότερα βέλη στη φαρέτρα τους εναντίον τους, ευνοήθηκαν από την απουσία των ασθενειών αυτών.

Τι συνέβη, όμως, όσον αφορά την ποιότητα του σταφυλιού και κατά συνέπεια τις δυνατότητες των κρασιών; Τα αποτελέσματα για την πρώτη ύλη ήταν από πολύ καλά έως εξαιρετικά και το ίδιο αναμένεται ή έχει ήδη διαφανεί και για τα κρασιά. Ωστόσο, τα σταφύλια των ανοιχτόχρωμων ποικιλιών δεν μπόρεσαν να κρατήσουν την επιθυμητή οξύτητα κατά την εξέλιξη της ωρίμασής τους, με αποτέλεσμα ένα έλλειμμα έναντι του αλκοόλ των κρασιών από αυτά. Αντιθέτως, τα σταφύλια των σκουρόχρωμων ποικιλιών έδωσαν καλό χρώμα, πλούσιες τανίνες και αρωματικό προφίλ που συμβάδισε αρμονικότερα με την αύξηση των σακχάρων. Συχνά, τα τσαμπιά του σταφυλιού είχαν μικρότερο μέγεθος, ίσως και πιο αραιές ρώγες, οι οποίες ήταν, επίσης, μικρότερες από το σύνηθες και με σκληρότερο φλοιό, συνδυασμός που οδήγησε σε πιο συμπυκνωμένο χυμό με επαρκείς πολυφαινόλες καλής ποιότητας.

Ευκολότερα στις προκλήσεις και με καλύτερα αποτελέσματα ανταπεξήλθαν, για μία ακόμη χρονιά, οι βορειότερες περιοχές της χώρας και σχεδόν όλα τα αμπέλια σε μεγάλο υψόμετρο. Τη χρονιά, όμως, αυτή στους οφελημένους προστέθηκαν τόσο τα γηραιότερα αμπέλια, με βαθύτερο ριζικό σύστημα και καλύτερη προσαρμογή στην περιοχή τους και τις ιδιαιτερότητές της, όσο και οι ελληνικές ποικιλίες, εν γένει.

Κοινός παρονομαστής υπήρξε η κατάδειξη της ανάγκης για άρδευση, καθώς οι αρδευόμενοι αμπελώνες είχαν σημαντικό πλεονέκτημα έναντι των ξηρικών, αφού το νερό λειτούργησε ως ζωογόνος παράγοντας στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Τέλος, η κλιματική αλλαγή κάνει αισθητή την παρουσία της τα τελευταία χρόνια, τόσο με την αύξηση της θερμοκρασίας και τη μείωση των χιονοπτώσεων, όσο και με τις όχι μόνο λιγότερες αλλά και δυνατότερες βροχές, μέρος και αυτές της όλο και συχνότερης εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων.