Ο όρος «orange wine» ή «πορτοκαλί κρασί» χρειάζεται, σίγουρα, περαιτέρω ανάλυση και διευκρίνιση. Για να πιάσουμε από κάπου το μακρό νήμα τους, τα πορτοκαλί κρασιά αποτελούν οινική παράδοση με σπουδαία ιστορία στην αρχαία Γεωργία, όπου η οινοποίησή τους παραμένει η πιο διαδεδομένη μέθοδος παραγωγής κρασιών μέχρι τις μέρες μας. Οι Γεωργιανοί οινοποιοί παράγουν εξαιρετικής ποιότητας κρασιά με τη μέθοδο qvevri, δηλαδή την οινοποίηση σε μεγάλα πήλινα αγγεία που βρίσκονται κάτω από τη γη και χρησιμοποιούνται για τη ζύμωση, την αποθήκευση και την ωρίμαση του κρασιού. Η αναγέννηση του στιλ των πορτοκαλί οίνων, ωστόσο, ξεκίνησε γύρω στο 1997/1998 από ανήσυχους οινοπαραγωγούς στο Friuli της Ιταλίας, καθώς και στη γειτονική Σλοβενία. Με την πάροδο των χρόνων η τάση κέρδισε το ενδιαφέρον των οινοποιών σε παγκόσμιο επίπεδο, γι’ αυτό και σήμερα συναντάμε μεγάλη ποικιλία πορτοκαλί οίνων, που σε αρκετές περιπτώσεις αναφέρονται και ως amber wines.

Τα τρία χρώματα του κρασιού

Ως γνωστόν τα κρασιά διακρίνονται ανάλογα με το χρώμα τους σε λευκά, ερυθρά και ερυθρωπά (τα γνωστά ροζέ) και παράγονται από την οινοποίηση σταφυλιών από λευκές, ερυθρωπές ή σκουρόχρωμες ποικιλίες αμπέλου. Πιο συγκεκριμένα, για να παραχθεί ένα λευκό κρασί οινοποιούνται συνήθως λευκά σταφύλια μετά από απευθείας πίεση ή μία σύντομη παραμονή με τα στέμφυλα, τη λεγόμενη εκχύλιση (ή skin contact). Για την παραγωγή ενός ερυθρωπού ή ερυθρού κρασιού αντίστοιχα, απαιτείται η επαφή των φλοιών των σταφυλιών με το χυμό, η διάρκεια της οποίας καθορίζει την απόχρωση του ερυθρωπού κρασιού (από απαλό ροζέ έως έντονο ρόδινο χρώμα κ.λπ,) και το τελικό προφίλ ενός ερυθρού κρασιού (δηλαδή η εκχύλιση λίγων ημερών έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ευχάριστων, ευκολόπιοτων ερυθρών κρασιών, ενώ η παρατεταμένη εκχύλιση πολλών ημερών, ιδιαίτερα εάν συνεχίζει και μετά την ολοκλήρωση της αλκοολικής ζύμωσης, οδηγεί στην παραγωγή στιβαρών κρασιών, με ενδιαφέρον δυναμικό παλαίωσης). Εάν, ωστόσο, επιθυμούμε ένα λευκό κρασί από ερυθρά σταφύλια μπορούμε να το κάνουμε με απευθείας πίεση των σταφυλιών, παραλείποντας δηλαδή το στάδιο της εκχύλισης.

Το τέταρτο χρώμα: πορτοκαλί

Όλα αυτά, όμως, δεν βοηθούν ιδιαίτερα στην κατανόηση του όρου «πορτοκαλί κρασί», οπότε οφείλουμε, κατ’ αρχάς, έναν ορισμό: Πορτοκαλί κρασί ονομάζεται ένα κρασί που παράγεται από λευκά σταφύλια, τα οποία ο οινοποιός επεξεργάζεται ως ερυθρά, ακολουθώντας ένα πρωτόκολλο οινοποίησης ανάλογο με εκείνο που οδηγεί στην παραγωγή ερυθρών κρασιών. Με άλλα λόγια, τα σταφύλια περνούν μία περίοδο πολλών ημερών σε επαφή με τις φλούδες τους, από την αρχή της αλκοολικής ζύμωσης και μέχρι την ολοκλήρωσή της, που μπορεί να κρατήσει πολλές εβδομάδες έως και πολλούς μήνες.

Τα πορτοκαλί κρασιά έχουν ιδιαίτερες χρωματικές χροιές, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κεχριμπαρένιων αποχρώσεων. Η οινοποίησή τους γίνεται πολύ συχνά σε αμφορείς, ωστόσο μπορεί να γίνει και σε ανοξείδωτες δεξαμενές ή δρύινα βαρέλια. Η φιλοσοφία της οινοποίησης συνδυάζεται σχεδόν πάντα με ελάχιστες ή καθόλου παρεμβάσεις, με αλκοολικές ζυμώσεις με τη βοήθεια των γηγενών ζυμομυκήτων που βρίσκονται στο φλοιό των σταφυλιών, ελάχιστη ή μηδενική χρήση θειώδους και πρόσθετων κατεργασιών, όπως για παράδειγμα η προσθήκη διαυγαστικών μέσων, η χρήση φίλτρου κ.λπ., οπότε εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία που συνηθίζεται στις μέρες μας να λέγεται «φυσικά κρασιά» και που αποτελεί διεθνή τάση.

Πορτοκαλί οινικά θαύματα ή «άνθρακες ο θησαυρός»;

Η «τυχοδιωκτική» ή, πιο ευγενικά, «περιπετειώδης» αυτή οινοποίηση αυξάνει το ρίσκο για την παραγωγή ενός ευχάριστου και ισορροπημένου κρασιού σύμφωνα με τα σημερινά διεθνή δεδομένα, γιατί τόσο η παρατεταμένη επαφή του σταφυλοχυμού με τα στέμφυλα, όσο και ο οξειδωτικός χαρακτήρας, λόγω των χαμηλών επιπέδων θειώδους, εγκυμονούν κινδύνους. Απαραίτητες προϋποθέσεις για την αισιόδοξη έκβαση της οινοποίησης αλλά και για την κορύφωση της απόλαυσης κατά την κατανάλωση ενός πορτοκαλί κρασιού είναι η σωστή διαχείριση του αμπελώνα, που θα διασφαλίσει την εξαιρετική ποιότητα των σταφυλιών και η μεθοδευμένη παρακολούθηση της διαδικασίας οινοποίησης.

Στις περιπτώσεις που όλα πηγαίνουν καλά σε ό,τι αφορά στις προαναφερόμενες προϋποθέσεις, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και τα κρασιά είναι ιδιαίτερα νόστιμα και πολύπλοκα. Ο οξειδωτικός χαρακτήρας εκφράζεται μέσα από ελκυστικές, σαγηνευτικές νότες αρωμάτων, η φρουτώδης διάσταση είναι συνήθως πιο εξελιγμένη, με αρώματα αποξηραμένων φρούτων, βοτάνων και ξηρών καρπών και το στόμα είναι πιο φαινολικό, με γεμάτο συνήθως σώμα και ισορροπημένη οξύτητα και, συχνά, umami χαρακτήρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα πορτοκαλί κρασιά αποτελούν αναπάντεχα επιτυχημένους συνοδούς πολλών φαγητών.

Αναμφίβολα, τα πορτοκαλί κρασιά δεν απευθύνονται σε κάθε καταναλωτή και είναι πιθανό να ξενίσουν έναν όχι ιδιαίτερα εκπαιδευμένο ουρανίσκο. Εάν τα κρασιά αυτά ήταν χαρακτήρας σε μία παρέα, σίγουρα δεν θα ήταν ο πιο καλόβολος και ευγενικός τύπος που σου παρέχει ασφάλεια, αλλά μάλλον ο ρωμαλέος, ελκυστικός, και περιπετειώδης, που υπόσχεται μεγάλες συγκινήσεις! Το μόνο σίγουρο είναι ότι αξίζουν πολλές ευκαιρίες για να αποκαλύψουν τα ιδιαίτερα προσόντα τους.